Τι είναι το λεμφοίδημα;
Λεμφοίδημα ονομάζουμε την παθολογική κατάσταση κατά την οποία σε ένα σημείο του σώματος γίνεται κατακράτηση υγρού μεταξύ των κυττάρων, όταν για αυτό ευθύνεται κάποιο πρόβλημα του λεμφοικού συστήματος. Η αιτιολογία του ποικίλλει από εκ γενετής ανωμαλία της διάπλασης σε επίκτητο από παρασιτική λοίμωξη ως και δευτερογενές μετά από χειρουργικές επεμβάσεις ή άλλες ιατρικές θεραπείες στους λεμφαδένες.
Τι είναι το λεμφικό σύστημα;
Γνωρίζετε ότι στο σώμα μας εκτός απο τις αρτηρίες και τις φλέβες υπάρχει και ένα τρίτο σύστημα αγγείων: το λεμφικό σύστημα; Αποτελείται από τα λεμφαγγεία και τους λεμφαδένες, που μέσα τους υπάρχει ένα υγρό, η λέμφος.
Λεμφαγγεία
Είναι μικροσκοπικά αγγεία που απλώνονται σε όλο το σώμα και μεταφέρουν τα υγρά και λοιπά περιεχόμενα του χώρου μεταξύ των κυττάρων στους λεμφαδένες που τα φιλτράρουν και τελικά τα ρίχνουν στις μεγάλες φλέβες πριν την καρδιά.
Λεμφαδένες
Όπως αναφέραμε οι λεμφαδένες είναι ενδιάμεσα φίλτρα που παρεμβάλλονται στα λεμφαγγεία του λεμφικού συστήματος. Τυχόν λοιμώξεις μπορούν να περάσουν μέσα στα λεμφαγγεία και να φτάσουν στους λεμφαδένες προκαλώντας λεμφαδενική διόγκωση. Με αντίστοιχο τρόπο οι κακοήθεις όγκοι μπορούν να δώσουν μεταστάσεις στους λεμφαδένες που φιλτράρουν την περιοχή του όγκου. Συντάσσονται κατά ομάδες μέσα στο σώμα και η ομάδα που μας ενδιαφέρει είναι οι μασχαλιαίοι λεμφαδένες. Αυτοί είναι συνήθως περί τους 20 (με ένα εύρος 5-30) και είναι υπεύθυνοι για το φιλτράρισμα της λέμφου του γειτονικού μαστού και άνω άκρου.
Λεμφοίδημα άνω άκρου
Αποτελεί την διόγκωση του άνω άκρου από λίμναση της λέμφου που οφείλεται σε βλάβη των λεμφαγγείων και των λεμφαδένων της μασχάλης. Σε σχέση με τον καρκίνο του μαστού οι αιτίες δυσλειτουργίας του λεμφικού συστήματος είναι οι παρακάτω:
Επεμβάσεις στους λεμφαδένες της μασχάλης και λεμφοίδημα
Όπως είδαμε και στη σχετική σελίδα, είναι δύο οι βασικές χειρουργικές επεμβάσεις στους λεμφαδένες της μασχάλης, η βιοψία λεμφαδένα φρουρού – δειγματοληψία μασχάλης και ο πλήρης λεμφαδενικός καθαρισμός μασχάλης. Και οι δύο αυτές επεμβάσεις τραυματίζουν τους λεμφαδένες της μασχάλης, αλλά οι συνέπειες του λεμφαδενικού καθαρισμού είναι πολύ μεγαλύτερες. Λεμφοίδημα άνω άκρου μπορεί να αναπτύξουν 5-10% των γυναικών που έχουν κάνει βιοψία λεμφαδένα φρουρού ενώ το αντίστοιχο ποσοστό μετά απο λεμφαδενικό καθαρισμό είναι 20-40%.
Ακτινοθεραπεία μασχάλης και λεμφοίδημα
Μικρού εύρους βλάβη στη λειτουργία των λεμφαδένων προκαλεί και η ακτινοθεραπεία στη μασχάλη, αλλά πολύ μικρότερη από τον λεμφαδενικό καθαρισμό. Σύγχρονα θεραπευτικά πρωτόκολλα αντικαθιστούν σε επιλεγμένους ασθενείς τον λεμφαδενικό καθαρισμό με ακτινοθεραπεία στη μασχάλη με επακόλουθη μεγάλη μείωση στην πιθανότητα ανάπτυξης λεμφοιδήματος.
Συμπτώματα λεμφοιδήματος άνω άκρου
Το λεμφοίδημα ξεκινά στα πρώτα στάδια με ανώδυνο οίδημα και όσο γίνεται εντονότερο εμφανίζεται και πόνος, αίσθημα βάρους, ακόμα και δερματικές αλλαγές, όπως η υπερπλασία του δέρματος και η υπερκεράτωση. Οι γυναίκες με λεμφοίδημα έχουν αυξημένη πιθανότητα για λοιμώξεις, όπως η κυτταρίτιδα και πρέπει να παίρνουν ιδιαίτερες προφυλάξεις για αποφυγή τραυματισμών, τσιμπημάτων και εγκαυμάτων στο άνω άκρο. Επίσης, η έντονη μυική δραστηριότητα του πάσχοντος άκρου καλό είναι να αποφεύγεται.
Αντιμετώπιση του λεμφοιδήματος άνω άκρου
- Φυσικοθεραπεία άνω άκρου. Είναι μία εξειδικευμένη μορφή φυσικοθεραπείας που χρησιμοποιεί συγκεκριμένου τύπου μαλάξεις και επιδέσεις για να πετύχει την λεμφική αποσυμφόρηση.
- Συμπιεστική επίδεση και συμπιεστικά ρούχα. Με τη χρήση ελαστικών επιδέσμων ή ειδικών ελαστικών μανικιών και γαντιών αυξάνουμε την πίεση στο άνω άκρο ώστε να σταματήσει η παραγωγή λέμφου.
- Εξειδικευμένες μικροχειρουργικές θεραπείες. Σε πολύ δύσκολες καταστάσεις έχουν εφαρμοστεί διαφόρων τύπων μικροχειρουργικές επεμβάσεις, οι οποίες όμως είναι μεγάλης δυσκολίας και σχετικά μικρής αποτελεσματικότητας.
Λεμφοίδημα και αεροπορικό ταξίδι
Κατά το ταξίδι με αεροπλάνο, η πίεση που επικρατεί στην καμπίνα είναι μικρότερη από τη συνήθη πίεση στα χαμηλά υψόμετρα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα οι γυναίκες που έχουν ήδη αναπτύξει λεμφοίδημα άνω άκρου αλλά και αυτές που είναι υψηλού κινδύνου (μετά από λεμφαδενικό καθαρισμό) να έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες για επιδείνωση ή ανάπτυξη λεμφοιδήματος αντίστοιχα. Εκτός της χαμηλής πίεσης, ένα μεγάλο αεροπορικό ταξίδι παρουσιάζει και άλλους κινδύνους: μεταφορά φορτίων, πολύωρη ακινησία, πολλαπλές εναλλαγές πίεσης σε ταξίδι με ενδιάμεσες στάσεις.
Κατά συνέπεια, οι γυναίκες με λεμφοίδημα επιβάλλεται -ενώ για αυτές με υψηλό κίνδυνο προτείνεται- να φορούν μανίκι και γάντι κατά τη διάρκεια του ταξιδιού.
- Το μανίκι πρέπει να είναι χαμηλής πίεσης (20mm Hg) και άνετο στην εφαρμογή του.
- Να έχει αγοραστεί και φορεθεί πριν από το ταξίδι, ώστε να υπάρχει σιγουριά για την άνεση στην εφαρμογή σε ένα πολύωρο ταξίδι.
- Το μανίκι πρέπει να φοριέται πριν την επιβίβαση και να αφαιρείται 2-3 ώρες μετά την αποβίβαση από το αεροπλάνο.
